دمنوش به
دمنوش به
درخت به ( دمنوش به )، بومی جنوب غرب آسیا به ویژه ایران و آناتولی است.
نخستین درختان به، به صورت خودرو در کوهپایه های قفقاز رشد می کردند.
این میوه در دوران باستان با نام سیب طلایی، از خاورمیانه به منطقه ی مدیترانه و از آنجا به غرب و از طریق جاده ی ابریشم با نام هلوی طلایی سمرقند، به شرق و چین حمل می شد.
به، از دوران باستان تا اواخر قرون وسطی ، به طور گسترده در بسیاری مناطق استفاده می شد.
حتی در برخی مناطق و کشورها، آن را بهتر از سیب می شناختند.
این میوه، به دلیل شباهت با گلابی، ابتدا با نام علمی Pyrus cydonia ، اما بعدها به صورت گونه ای مجزا و با نام علمی Cydonia oblonga ثبت شد.
خواص دمنوش به :
1- بهبود دهنده ی عملکرد دستگاه گوارش
عصاره و آب میوه ی به، در کاهش ضایعات کولیت زخمی موثر است.
کاتچین و اپی کاتچین میوه ی به، از ایجاد بیماری های التهابی روده و زخم معده جلوگیری کرده و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش یاری می رسانند.
این ترکیبات، با ایجاد لایه ی محافظ در معده و با کاهش مهاجرت لکوسیت ها به مخاط دیواره ی پوششی معده، از
ایجاد زخم معده جلوگیری می کنند.
2- بهبوددهنده ی عملکرد کبد
عصاره ی میوه ی به، فعالیت آنزیم های کبدی ALT(آلانین ترانس آمیناز)، AST (آسپارتات ترانس آمیناز) و LPS را مهار می کند.
فعالیت سوپراکسیداز دسموتاز(SOD)، گلوتاتیون پراکسیداز (GSH-PX)، لیپوپروتئین لیپاز (LPL) و هپاتیک لیپاز را افزایش می دهد.
و سبب کاهش چربی کبد در کبد چرب می شود.
فلاونوئیدهای این گیاه محافظ کبد است و این خاصیت به دلیل افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی و متابولیسم لیپوپروتئین در کبد و مهار لیپوژنز (تولید چربی) است.
پوست میوه ی به، مقدار چشمگیری مواد ضد ویروسی دارد که از رشد میکروارگانیسم ها و عوامل ایجاد کننده ی هپاتیت های نوع A، Bو C جلوگیری می کند.
مصرف روزانه ی میوه ی به در رژیم غذایی، به سبب بهبود عملکرد کبد توصیه می شود.
3- التیام بخش عملکرد مجاری تنفسی و ریه
پکتین میوه ی به، خلط سینه را نرم کرده و التهاب دستگاه تنفسی، لوزه ها و گلو را کاهش می دهد و به درمان اختلالات تنفسی مثل برونشیت و آسم کمک می کند.
عصاره ی دانه ی به، انقباضات ناشی از کارباکول و پتاسیم، در بافت نای خرگوش را کاهش می دهد.
عصاره ی دانه ی به، مشابه داروی وراپامیل (داروی كنترل پرفشاري خون و بي نظمي ضربان قلب) عمل می کند.
4- تنظیم قند خون
ترکیبات پلی فنولیک میوه ی به، فعالیت هایپوگلایسمیک دارد. و به طور چشمگیری باعث کاهش قند خون می شود.
این ترکیبات، از رشد و توسعه ی عوارض دیابت جلوگیری می کنند.
عصاره ی این میوه، با کاهش سطح سرمی AST ,ALT و ALP در بیماران دیابتی باعث حفاظت از بافت کبدی هم می شود.
5- تنظیم فشار خون
تحقیقات نشان می دهد که فلاونوئیدهای میوه ی به، به کاهش فشار خون کمک می کند.
مصرف عصاره ی این میوه پس از 8 هفته مشابه با داروی کاپتوپریل بود.
عصاره ی استخراج شده از این گیاه سطح آنژیوتانسین، آپلین و اندوتلین را کم کرده و به کاهش فشار خون کمک می کند.
فعالیت ضد فشار خونی این عصاره، به دلیل تأثیر روی سیستم رنین-آنژیوتانسین است.
6- تنظیم کلسترول خون
تیمارِ موش های آزمایشگاهی با کلسترول بالا، با فلاونوئیدهای میوه ی به، پس از چهار هفته با تنظیم متابولیسم لیپیدها و حذف رادیکال های آزاد منجر به کاهش کلسترول کل، تری گلیسیرید و کلسترول LDL می شود که این اثر به دلیل وجود فلاونوئیدها در این گیاه است.
7– افزایش میل جنسی
عصاره ی میوه ی به، عملکرد جفت گیری در موش های آزمایشگاهی را در مقایسه با موش های شاهد به میزان چشمگیری افزایش می دهد.
پتانسیل افزایش میل جنسی در میوه ی به، به سبب وجود فلاونوئیدها، گلیکوزید و تانن، در این گیاه است.
8- ضد سرطان
پژوهشی نشان می دهد که ترکیبات فنلی میوه ی به از بدن انسان در برابر سرطان کلیه محافظت می کند.
برپایه ی این مطالعه، این ترکیبات فعالیت های ضد تکثیری در برابر سلول های سرطانی از خود نشان می دهند.
مواد مؤثر دمنوش به
تانن- پکتین- موسیلاژ- قند(فروکتوز، گلوکز، گالاکتوز، سوکروز)- اسیدهای ارگانیک(سیتریک، آسکوربیک، مالیک، فرولیک، تارتاریک، شیکیمیک و فوماریک اسید) – ویتامین های A, B و C – پتاسیم- اسیدهای آمینه آزاد (آسپارژین، آسپارتیک اسید، هیدروکسی پرولین)
دانستنی ها
- درخت به، به صورت خودرو در مناطقی از آسیا و نواحی مدیترانه ای رشد می کند.
- به، نماد عشق و شادی در اساطیر یونانی است. رومی ها از این گیاه برای تهیه ی عطر استفاده می کردند.
- انواع رایج درخت به، در شهر سیدون یونان رشد می کرده، از این رو نام علمی گیاه به، Cydonia از نام این شهر گرفته شده است. در قرون وسطی میوه ی درخت به، بسیار با ارزش و اغلب در مجالس پادشاهان و اشراف نشانه ی عظمت آنها بود.
حد مجاز مصرف
3 تا 5 عدد چای کیسه ای در روز.
بهترین زمان مصرف دمنوش به
2 ساعت پیش یا پس از غذا.
عوارض جانبی دمنوش به
تداخل های دارویی احتمالی
موسیلاژ به، ممکن است جذب دارو را کاهش دهد، بنابراین برای جلوگیری از چنین تداخلی، حداقل تا یک ساعت پس از مصرف دارو، از نوشیدن این دمنوش اجتناب کنید.
کاربرد در طب قدیم
طبیعتی گرم و دانه ی آن طبیعتی سرد دارد ، و برای درمان سرفه های گرم و خشک، تسکین حرارت معده مؤثر است.
ابن سینا در کتاب قانون می نویسد:« به، برای درمان خونریزی غیرطبیعی رحم بسیار مفید است.»
از میوه و دانه ی به، به طور سنتی در درمان سرگیجه، زخم های دهان،استفراغ، سرفه استفاده می شود.